Τον χαμογελαστό βιβλιοθηκάριο της ΑΣΟΕΕ- όπως λεγόταν πριν από δεκαπέντε χρόνια το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών- πολλοί απόφοιτοι της εποχής εκείνης θα τον θυμούνται ακόμα. Και αυτό όχι επειδή ο Σπύρος ήταν Αφρικανός, αλλά επειδή κατόρθωνε με τον ήπιο και πρόσχαρο χαρακτήρα του όχι μόνον να γίνεται αγαπητός, αλλά και απαραίτητος. «Δεν μπορούσες να μην τον κάνεις φίλο σου» θυμάται με νοσταλγία ο οικονομολόγος, Κωνσταντίνος Κομπότης, «ήταν ένας άνθρωπος ανοικτός και με αυθεντικό ενδιαφέρον για τους άλλους». Ο Κωνσταντίνος τον γνώρισε στη βιβλιοθήκη και ως πρόεδρος του συλλόγου φοιτητών Erasmus, τον έφερε κατευθείαν σε επαφή με «Ερασμίτες». «Σκέφτηκα ότι ως ξένος θα ταίριαζε στο κλίμα» εξηγεί. Και είχε δίκιο, αφού ο Σπύρος έγινε η «ψυχή» της παρέας. «Όποτε τον φώναζα ως Richard, με το αφρικανικό του όνομα, με διόρθωνε κατευθείαν: Σπύρος ρε!» περιγράφει ο Κωνσταντίνος, «τα ελληνικά του ήταν αξιοθαύμαστα».
Όσοι είχαν συναντήσει τον Σπύρο σε κάποιον διάδρομο της ΑΣΟΕΕ, ίσως δεν φαντάζονταν την ιστορία που κουβαλούσε μαζί του σαν βαρίδι. Έχοντας χάσει τον πατέρα του, σημαίνον πολιτικό πρόσωπο στο Μπουρούντι που δολοφονήθηκε στον εμφύλιο, έφτασε στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90, όπου του δόθηκε πολιτικό άσυλο και αργότερα η ελληνική υπηκοότητα. Εδώ είχε την ευκαιρία να σπουδάσει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και στη συνέχεια στη Νομική Αθηνών. Έτσι, αν και εργαζόμενος φοιτητής έζησε για λίγο την ανεμελιά των φοιτητικών χρόνων. «Στο μυαλό του, όμως, είχε πάντα το Μπουρούντι» θυμάται η Άννα Σηφάκη, «τον απασχολούσε η πολιτική κατάσταση, βοήθησε πολλά παιδιά από το Μπουρούντι και τη Ρουάντα να έρθουν στην Ελλάδα για σπουδές». Ίδρυσε, μάλιστα, μια οργάνωση, την «Αναπνοή για το Μπουρούντι», η οποία εξέδιδε μια μικρή εφημερίδα.
«Τελευταία φορά τον είδα το 2003» θυμάται σήμερα ο Κωνσταντίνος, «έπειτα χαθήκαμε εγώ πήγα στο εξωτερικό για μεταπτυχιακά». Από την Ελλάδα ο Σπύρος φεύγει το 2005, «για τρία χρόνια εργάστηκε σε ανθρωπιστικές αποστολές του ΟΗΕ στην Ακτή Ελεφαντοστού και την Αϊτή» σημειώνει η Άννα. Αραιά και που μαθαίνει ο Κωνσταντίνος νέα του Σπύρου και καμαρώνει. «Το 2008 έγινε αξιωματικός της μπουρουντιανής Αστυνομίας, παντρεύτηκε με μια δικηγόρο, έκανε παιδί».
Η οικογενειακή και επαγγελματική γαλήνη δεν κρατάει, όμως, πολύ. Η αφρικανική χώρα δοκιμάζεται και πάλι από εκτεταμένη πολιτική κρίση, που έχει προκαλέσει τη δολοφονία εκατοντάδων πολιτών, τη σύλληψη και φυλάκιση πολλών μελών της αντιπολίτευσης και πάνω από 150.000 προσφύγων. Ο Σπύρος, ως Συνταγματάρχης πλέον της Αστυνομίας και υπαρχηγός του τμήματος επιχειρήσεων, βρίσκεται σε μια εξαιρετικά «νευραλγική» θέση. «Υπήρξε ανέκαθεν ένας ακέραιος χαρακτήρας, ένας άνθρωπος που δεν παρέκκλινε από τα πιστεύω του» διηγείται ο Κωνσταντίνος ανήσυχος. Η ηγεσία της Αστυνομίας δίνει εντολή στον Σπύρο να ανοίξει πυρ εναντίον διαδηλωτών, αλλά εκείνος δεν υπακούει.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη βίαιη προσαγωγή του στις 27 Ιουνίου στα κρατητήρια των μυστικών υπηρεσιών, όπου υποβάλλεται σε φρικτά βασανιστήρια επί δέκα μέρες προκειμένου να «δώσει» κάποιου τύπου ομολογία. Στις 8 Ιουλίου μεταφέρεται στις φυλακές Muramuya, με την κατηγορία για «απόπειρα πραξικοπήματος», που επιφέρει στο Μπουρούντι εξοντωτικές ποινές. Ο Σπύρος Χαγκαμπιμάνα περιγράφει τα παραπάνω σε επιστολή του προς τα Υπουργεία Εξωτερικών και Δικαιοσύνης, όπως και στον Ευρωβουλευτή, Νότη Μαριά, από τα τέλη Ιουλίου. Εξ αυτών, ο Νότης Μαριάς στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο απηύθυνε έκκληση για άμεση απελευθέρωση του Έλληνα κρατουμένου στην Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Φ. Μογκερίνι. Ταυτόχρονα, και στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη κατατέθηκε σχετική ερώτηση για τον Σπύρο στον εκπρόσωπο τύπου του ΓΓ Stephanie Dujarric. Στο ελληνικό κοινοβούλιο ο μοναδικός που κάνει σχετική επερώτηση, είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης. Η επίσημη, ωστόσο, απάντηση του Υπουργείου Δικαιοσύνης δεν αφήνει πολλά περιθώρια ελπίδας για δυνατότητα αποτελεσματικής παρέμβασης του Ελληνικού Κράτους.
Τον φόβο του ίδιου, ότι δεν θα τύχει δίκαιη δίκη, συμμερίζονται και οι Έλληνες δικηγόροι του, Ανδρέας και Αλέξης Αναγνωστάκης. Άλλωστε, οι εξελίξεις στο Μπουρούντι στο μεταξύ είναι ανησυχητικές, καθώς τις πρόσφατες Προεδρικές Εκλογές δεν αναγνώρισαν ΗΠΑ, ΕΕ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί. Κατά κοινή ομολογία, η κατάσταση έχει βγει εκτός ελέγχου. «Απαξ και δημοσιοποιήθηκε το θέμα στο RFI, το μόνο μη κρατικό μέσο ενημέρωσης, ξεκίνησε μια ‘οδύσσεια’ μεταγωγών για τον Σπύρο» αναφέρει ο δικηγόρος του, Αλέξης Αναγνωστάκης. Στις 13 Αυγούστου με «κινηματογραφικό» τρόπο τον μεταφέρουν σε μια απομακρυσμένη φυλακή στο Rumonge, 80χλμ νότια της πρωτεύουσας και στις 25 Σεπτεμβρίου γίνεται η μεταγωγή του στις φυλακές- γκέτο Gitega, όπου βρίσκονται όλοι οι υποτιθέμενοι «πραξικοπηματίες». «Οι νέες συνθήκες κράτησης είναι τρομακτικές, οι κρατούμενοι βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση, χωρίς πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και χωρίς δυνατότητα επισκέψεων» προσθέτει ανήσυχος ο Ελληνας δικηγόρος του, γνώριμος του από τα αμφιθέατρα της Νομικής Αθηνών, που ούτε εκείνος μπορεί τώρα να επικοινωνήσει μαζί του. Ωστόσο, παρακολουθεί στενά τα νέα, «οι ειδήσεις για ‘αυτοκτονίες’ και εξαφανίσεις κρατουμένων βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη» τονίζει. Με «δεμένα» τα χέρια και με τις ελληνικές αρχές να κρατούν στάση αναμονής, οι δύο Ελληνες δικηγόροι του περιμένουν λύσεις από διεθνή όργανα. «Εχουμε προσφύγει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, για το θέμα των βασανισμών, ενώ παράλληλα περιμένουμε και απόφαση της Ειδικής Επιτροπής του ΟΗΕ για τις αυθαίρετες φυλακίσεις στη Γενεύη» καταλήγει ο κ. Αναγνωστάκης . Σε αυτό, ωστόσο, που ποντάρουν όλοι οι φίλοι του Σπύρου, είναι η διεθνής κινητοποίηση. «Προσπαθώντας να συμβάλουμε κάπως, έχουμε δημιουργήσει ένα group στο facebook, όπου ήδη 11.000 ζητούμε την άμεση απελευθέρωσή του» υπογραμμίζει η Αννα, που είναι και η διαχειρίστριά του. Παράλληλα, συλλέγουν υπογραφές– έχουν ήδη 2.000, μεταξύ των οποίων και των Ελληνικών προξενικών αρχών της Κένυας- για την αποστολή σχετικού αιτήματος στην ΕΕ.
